Doanh nghiệp nâng cao minh bạch thuế, chủ động tuân thủ để tạo lợi thế cạnh tranh và tăng niềm tin nhà đầu tư

Tác giả Bởi Faco
Ngày đăng 28/10/2025
Không có bình luận ở Doanh nghiệp nâng cao minh bạch thuế, chủ động tuân thủ để tạo lợi thế cạnh tranh và tăng niềm tin nhà đầu tư

Doanh nghiệp nâng cao minh bạch, chủ động tuân thủ thuế để củng cố niềm tin

Ngày 27/10/2025

Trong kỷ nguyên dữ liệu minh bạch, việc tuân thủ thuế không chỉ là nghĩa vụ pháp lý, mà còn trở thành lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp hoàn toàn có thể tận dụng dữ liệu thuế để quản trị rủi ro, tối ưu chi phí và xây dựng niềm tin với nhà đầu tư.

Củng cố niềm tin để người nộp thuế chủ động tuân thủ theo pháp luật

Còn nhiều khoảng trống trong quản lý tuân thủ thuế

Cơ chế quản lý thuế “tự khai – tự nộp” đã được luật hóa từ năm 2007 theo Luật Quản lý thuế. Đây là một bước tiến cải cách lớn chuyển từ mô hình cũ (cơ quan thuế tính, thu thuế) sang hiện đại: người nộp thuế tự tính, khai báo, tự nộp và tự chịu trách nhiệm, còn cơ quan thuế sẽ đồng hành, hỗ trợ, hậu kiểm và kiểm soát rủi ro. Từ đó đến nay, ngành Thuế liên tục cải cách, hiện đại hóa, đạt nhiều tiến bộ và góp phần tăng mức độ tuân thủ thuế của người nộp thuế.

Theo thống kê của Cục Thuế, 99,6% doanh nghiệp hiện đã khai thuế điện tử; 98,9% nộp thuế điện tử; 100% hoàn thuế điện tử và hệ thống đã xử lý gần 19 tỷ hóa đơn điện tử. Kết quả số hóa này giúp giảm thời gian, chi phí, đồng thời củng cố niềm tin về sự minh bạch. Khi doanh nghiệp cảm nhận được sự thuận tiện, công bằng, tôn trọng, việc nộp thuế dần trở thành trách nhiệm tự nhiên thay vì gánh nặng.

“Tự giác tuân thủ thuế là mục tiêu mà ngành Thuế hướng tới, đồng thời là thước đo hiệu quả quản lý và mức độ tin tưởng trong xã hội. Các quy trình nghiệp vụ và hệ thống CNTT ngành thuế hiện nay đều tập trung vào quản lý tuân thủ và kiểm soát rủi ro ở cấp độ ngày càng hiện đại, tiên tiến.”

Lãnh đạo Cục Thuế Mai Sơn

Bên cạnh những kết quả, việc quản lý tuân thủ thuế vẫn còn khoảng trống. Theo phân tích của Cục Thuế, khu vực hộ kinh doanh cá thể—đặc biệt là ngành ăn uống, dịch vụ, kinh doanh trực tuyến—vẫn còn nhiều thách thức để tăng tuân thủ tự nguyện. Phần lớn hộ cá thể là người kinh doanh nhỏ, lớn tuổi, ít quen ghi chép sổ sách, chưa sẵn sàng tiếp cận thủ tục hành chính số.

Qua đối thoại, ngành Thuế nhận thấy họ khá e ngại việc minh bạch doanh thu, sử dụng hóa đơn điện tử và ghi chép sổ sách. Nhiều người lo rằng minh bạch doanh thu sẽ để lộ mọi hoạt động, dễ bị kiểm tra. Thói quen “không lấy hóa đơn” của khách hàng cũng khiến các hộ kinh doanh chưa có động lực xuất hóa đơn theo quy định.

Đồng thời, vẫn còn trường hợp người nộp thuế cố tình vi phạm pháp luật như kê khai gian dối, trốn thuế, mua bán hóa đơn bất hợp pháp, hoặc cấu kết vi phạm. Dù nhóm này nhỏ, họ vẫn ảnh hưởng lớn đến tính công bằng, minh bạch và niềm tin xã hội nếu không được phát hiện, xử lý.

Cải cách chính sách, giảm mạnh chi phí, nâng cao tuân thủ

Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc cho rằng, dù ý thức tuân thủ và tự nguyện của đa số người nộp thuế đã tăng, vẫn còn bộ phận cố tình vi phạm như không khai hoặc khai doanh thu thấp, kinh doanh hàng giả, hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc—đặc biệt với các sản phẩm ăn uống, thuốc, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm… Những hành vi này vừa gian lận, trốn thuế, vừa ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng.

Theo ông Hoàng Duy Chính, Phó Ban Tài chính – Kế toán Viettel Post, có ba “điểm nghẽn” khiến người nộp thuế chưa đáp ứng việc tuân thủ:

Thứ nhất, thiếu hiểu biết và tâm lý sợ thuế: Phần lớn người bán nhỏ chưa rõ cách tính doanh thu, loại thuế và quy trình kê khai. Họ không quá né tránh, mà chỉ chưa được hướng dẫn bằng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu.

Thứ hai, thủ tục phức tạp, trải nghiệm chưa thuận tiện: Các thủ tục kê khai điện tử vẫn rườm rà, khiến người bán sợ sai sót, sợ bị phạt—dẫn đến tâm lý ngại thực hiện.

Thứ ba, thiếu chính sách “tự sửa sai lần đầu”: Với các sai sót nhỏ, nếu không được cảnh báo hoặc tự sửa kịp thời, họ sẽ bị xử lý hành chính sau này, làm giảm động lực tuân thủ tự giác.

Để phát triển văn hóa tuân thủ trong cộng đồng doanh nghiệp, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam nhấn mạnh, cần tiếp tục cải cách chính sách, giảm sâu chi phí và tăng minh bạch. Do dù hạ tầng công nghệ đã sẵn sàng, còn nhiều hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ vẫn ngại chuyển đổi do e ngại bị truy thu, phạt chậm nộp và các vướng mắc liên quan đến chứng từ hàng tồn kho.

Bà Cúc đề xuất cần linh hoạt với hàng tồn kho không có hóa đơn giai đoạn chuyển đổi, giúp hộ cá thể yên tâm kê khai doanh thu thật. Khi doanh nghiệp không còn lo bị phạt do sai sót vô ý, họ sẽ chủ động minh bạch và khai đúng thực tế.

Bên cạnh đó, ngành Thuế cũng nghiên cứu cơ chế “tự khai – tự sửa – tự chịu trách nhiệm”, cho phép người nộp thuế được điều chỉnh sai sót lần đầu mà không bị phạt, tạo tâm lý an tâm, củng cố niềm tin và khuyến khích tuân thủ tự giác.

Ông Bùi Ngọc Tuấn, Phó TGĐ Dịch vụ tư vấn Thuế & Pháp lý Deloitte Việt Nam nhận định, trong thời đại dữ liệu minh bạch, tuân thủ thuế còn là một lợi thế cạnh tranh quan trọng. Nếu trước đây doanh nghiệp bị động với hoạt động thuế, nay họ có thể tận dụng dữ liệu thuế để quản trị rủi ro, tối ưu chi phí và nâng cao niềm tin của nhà đầu tư.

Khuyến khích tuân thủ tự nguyện, phát triển môi trường kinh doanh công bằng

Thực hiện Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 và Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, tiếp tục thúc đẩy ngành Thuế phải xây dựng hệ thống quản lý hiện đại, tinh gọn, mạnh mẽ ứng dụng công nghệ, dựa trên cơ sở dữ liệu và kiểm soát rủi ro, giảm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế.

Đáng chú ý, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang lấy ý kiến có riêng 1 chương gồm 5 điều, trong đó có 2 điều xác định quản lý rủi ro, quản lý tuân thủ trong công tác thuế.

Cụ thể, Điều 32 quy định nguyên tắc về quản lý rủi ro, tuân thủ và chuyển đổi số trong công tác thuế, yêu cầu cơ quan quản lý thuế thực hiện chuyển đổi số, tự động hóa quản lý, ứng dụng công nghệ và dữ liệu lớn; giao dịch giữa người nộp thuế và cơ quan thuế thực hiện bằng điện tử; người nộp thuế không phải xuất trình bản giấy nếu dữ liệu đã có trong cơ sở dữ liệu chung của nhà nước.

Điều 34 quy định về quản lý tuân thủ trong công tác thuế. Mục tiêu vừa giúp cơ quan thuế phân bổ nguồn lực hiệu quả, vừa khuyến khích sự tự nguyện tuân thủ pháp luật thuế, xây dựng môi trường kinh doanh công bằng và tạo chế độ ưu tiên cho người nộp thuế tuân thủ tốt.