Tự quản trị thuế thúc đẩy minh bạch và chủ động cho hộ, cá nhân kinh doanh từ năm 2026

Tác giả Bởi Faco
Ngày đăng 12/11/2025
Không có bình luận ở Tự quản trị thuế thúc đẩy minh bạch và chủ động cho hộ, cá nhân kinh doanh từ năm 2026

Tự quản trị thuế: Mỗi người dân vừa là người nộp thuế vừa là người quản lý thuế

Ngày 11/11/2025

Việt Nam đang bước vào giai đoạn quan trọng chuyển đổi từ mô hình hộ khoán sang mô hình kê khai toàn diện. Đây không đơn thuần là bước thay đổi về phương thức quản lý thuế mà cho thấy sự chuyển biến tư duy quản lý của quốc gia: mỗi người dân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp đều cần chủ động trong việc tự quản lý thuế của bản thân, thay vì hoàn toàn dựa vào phương pháp khoán thuế như nhiều năm qua.

Khi khu vực hộ, cá nhân kinh doanh chính thức chuyển đổi từ khoán sang kê khai sẽ thúc đẩy việc tự chủ, minh bạch hơn trong quản trị thuế cá nhân và hộ kinh doanh.

Từ ngày 01/01/2026, các hộ và cá nhân kinh doanh sẽ chuyển hoàn toàn sang hình thức kê khai, khẳng định vai trò chủ động, tính minh bạch và trách nhiệm của mỗi người dân đối với nghĩa vụ nộp thuế. Theo đó, hộ và cá nhân kinh doanh cần sẵn sàng bước vào giai đoạn “tự quản trị thuế” với tinh thần chủ động và minh bạch hơn.

“Hiện nay tại nhiều quốc gia phát triển, người dân đánh giá rất cao về độ tin cậy, sự chuyên nghiệp, khả năng phục vụ của cơ quan thuế và xem đây là một trong những cơ quan hành chính có tỷ lệ hài lòng cao nhất. Thành quả này không đến từ ngẫu nhiên mà nhờ sự minh bạch về pháp luật, quy trình tiêu chuẩn hóa, ứng dụng công nghệ và xem người nộp thuế là trung tâm của hệ thống. Đây cũng chính là định hướng mà Việt Nam đang thực hiện, đặc biệt, khi bước sang giai đoạn hậu hộ khoán từ ngày 01/01/2026.”

Nghĩa vụ thuế luôn song hành cùng quyền tự do kinh doanh. Khi cá nhân, tổ chức tham gia kinh doanh thì cũng phải có trách nhiệm tự kê khai, nộp thuế minh bạch, đầy đủ. Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) trình ra Quốc hội khóa XV dự kiến sẽ được xem xét thông qua trong kỳ họp thứ 10 năm 2025 đã nhấn mạnh đến nội dung này.

Theo Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội ban hành ngày 17/5/2025, ở khoản 6 Điều 10 quy định: “Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không áp dụng phương pháp khoán thuế từ ngày 01/01/2026. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế”.

Như vậy, từ 01/01/2026, các hộ, cá nhân kinh doanh sẽ thực hiện các quy định đầy đủ theo Luật Quản lý thuế. Việc chủ động tìm hiểu, tiếp cận luật và các công cụ hỗ trợ kê khai (như eTax mobile, phần mềm kê khai, hóa đơn điện tử từ máy tính tiền,…) không chỉ là quyền lợi mà còn là trách nhiệm tuân thủ đúng pháp luật thuế.

Bên cạnh nỗ lực chủ động của khu vực hộ, cá nhân kinh doanh, ngành Thuế cũng sẽ tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn pháp luật về thuế, giải đáp thông tin liên quan nghĩa vụ thuế cho người nộp thuế.

Trách nhiệm này đã được quy định tại Điều 18 Luật Quản lý thuế 2019 về nhiệm vụ của cơ quan quản lý thuế, đó là: cơ quan thuế các cấp cần tổ chức phổ biến để hộ, cá nhân kinh doanh hiểu rõ quyền, nghĩa vụ của mình, thực thi đúng pháp luật thuế. Một số nội dung chính cần được lưu ý bao gồm:

Một là, Luật Quản lý thuế là luật của toàn dân: Việc thu thuế để bổ sung cho ngân sách nhà nước phục vụ an sinh xã hội, giáo dục, y tế, hạ tầng, an ninh quốc gia… là vấn đề của cả quốc gia, không phải chỉ mang tính chất nội bộ ngành. Chính vì thế, Luật Quản lý thuế (sửa đổi) cần được xây dựng dễ hiểu, để người dân bình thường cũng có thể tiếp cận.

Hai là, chủ động quản lý thuế bằng phương thức điện tử hoặc qua eTax Mobile: Công nghệ hiện đại cho phép mỗi cá nhân, chủ hộ/quản lý doanh nghiệp chủ động tra cứu, kiểm soát, nộp và đối chiếu nghĩa vụ thuế của mình bất cứ lúc nào thông qua các nền tảng như eTax Mobile, hệ thống thuế điện tử.

Người nộp thuế không thể “không biết” hoặc “không quan tâm” đến nghĩa vụ quản lý thuế của bản thân, đơn vị mà chính mình được hưởng quyền lợi và chịu trách nhiệm pháp lý. Tự chủ thuế chính là cách bảo vệ tài sản và sự an toàn pháp lý cho mình.

Ba là, cơ quan thuế phải hướng dẫn rõ ràng, minh bạch, có trách nhiệm để tạo lòng tin cho người dân: Ngoài việc giải thích, hỗ trợ và phổ biến chính sách, cơ quan thuế còn có quyền tổ chức quản lý, kiểm tra, phân tích rủi ro, xác minh, xử phạt vi phạm đúng quy định pháp luật. Điều này giúp đảm bảo sự công bằng thuế, chống thất thu và mọi đối tượng đều tuân thủ bình đẳng.

Bốn là, kinh nghiệm quốc tế và hệ thống chế tài: Các nước OECD, EU, Nhật, Singapore… đều xây dựng quy định thuế lấy người dân làm trung tâm nhưng kèm theo chế tài nghiêm khắc. Cụ thể như: (i) mức phạt tiền cao; (ii) tính lãi chậm nộp kéo dài; (iii) hồi tố nhiều năm; (iv) khi gian lận có thể bị xử lý hình sự về tội trốn thuế.

Ở các quốc gia phát triển, tư duy xuyên suốt trong luật thuế là: Nộp thuế là trách nhiệm công dân, không phải là “lách được thì lách”. Mỗi vi phạm thuế không chỉ gây rủi ro cho cá nhân mà còn ảnh hưởng đến cả cộng đồng, bởi thuế là nguồn lực phát triển quốc gia.

Có thể khẳng định, khi hộ, cá nhân kinh doanh chuyển đổi từ phương pháp khoán sang kê khai sẽ thúc đẩy vai trò tự chủ, minh bạch hơn trong quản lý thuế cá nhân. Đối với cơ quan quản lý, việc soạn thảo Luật Quản lý thuế tương lai cần đảm bảo rõ ràng, công khai, minh bạch, dễ hiểu, dễ áp dụng để người dân thực sự làm chủ nghĩa vụ thuế của mình – trở thành cả người nộp thuế và người quản lý thuế.